Malarze "słonecznej krainy"

„Ameryka 2. połowy XIX wieku w swym dążeniu do nowoczesności kojarzy się przede wszystkim z chicagowskimi drapaczami chmur, które okrzyknięto katedrami amerykańskiej cywilizacji, symbolem uniezależnienia się od tradycji europejskiej. W tym samym czasie południowa Kalifornia - z jej śródziemnomorskim klimatem i malowniczymi krajobrazami - przyciągała »mistrzów światła«. Powstające na wybrzeżu Pacyfiku kolonie artystyczne stanowiły inkubatory nowej sztuki, przenoszonej na peryferie ówczesnego świata prosto z Paryża.

Czy malarstwo kalifornijskie jest więc zaledwie prowincjonalną mutacją i echem osiągnięć paryskiej awangardy, czy też w zderzeniu ze słońcem i plenerami Zachodniego Wybrzeża tworzy nową jakość? Czy pejzaże okolic Laguna Beach i San Diego - z pasją malowane przez Alsona S. Clarka, Guya Rose’a, Williama Wendta - są dowodem amerykańskiej fascynacji Francją i jej kulturą, czy świadectwem amerykańskiej drogi do emancypacji? Polski widz poszerzy zapewne tę listę, pytając o różnice pomiędzy rodzimym i kalifornijskim doświadczeniem impresjonizmu. Te obrazy prowokują do dyskusji - zwłaszcza o relacjach między centrum a peryferiami” - napisał we wstępie do katalogu wystawy prof. Jacek Purchla, dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury, który zabiegał o to, aby wśród miast europejskich, po których wędruje kalifornijska ekspozycja, znalazł się także Kraków.

Rzeczywiście, w trakcie oglądania wystawy trudno się oprzeć wrażeniu bliskości niektórych motywów, a nawet stylistyki poszczególnych obrazów kalifornijskich impresjonistów, z obrazami naszych malarzy. Groźne chmury z obrazu Paula Grimma (1887-1974) „Nadchodząca burza” są bardzo podobne do chmur z obrazów Ferdynanda Ruszczyca. „Zielona parasolka” Guya Rose’a (1867-1925) mogłaby być na pierwszy rzut oka wzięta za obraz Józefa Mehoffera, zaś jego targane wiatrem „Eukaliptusy z Laguny” przypominają bardzo drzewa Jana Stanisławskiego i Leona Wyczółkowskiego.