30 sarkofagów obok Skargi

Rezygnacja z rozbudowy krypty zasłużonych na Skałce nie powstrzymała myśli o nowym Panteonie Narodowym. Zaangażowały się w to władze Polskiej Akademii Umiejętności, a prof. Franciszek Ziejka, b. rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, zaproponował pojezuicką świątynię przy ul. Grodzkiej. Pomysł zyskał akceptację władz kościelnych oraz poparcie rektorów krakowskich uczelni wyższych.

Miejsce pamięci i dumy
„Czujemy się zobowiązani dziś, gdy wypełniły się miejsca w Skałecznej Krypcie, podjąć raz jeszcze historyczną powinność i społeczne zobowiązanie do kontynuacji tego szczególnego miejsca spoczynku Wielkich Polaków. W przededniu 130. rocznicy otwarcia na Skałce Grobu Zasłużonych zobowiązujemy się podjąć wszelkie kroki dla zachowania w Krakowie tego szczególnego miejsca narodowej pamięci i dumy oraz dołożyć należytych starań, by tak jak Skałka jest dopełnieniem nekropolii królewskiej, tak Panteon Narodowy w Kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła był naturalną kontynuacją idei Grobu Zasłużonych” – napisali w liście intencyjnym uczestnicy tegorocznego spotkania w budynku PAU.

List podpisali m.in.: ks. kard. Stanisław Dziwisz, prof. Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa, prof. Andrzej Białas, prezes PAU, prof. Karol Musioł, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Antoni Tajduś, rektor Akademii Górniczo-Hutniczej, prof. Kazimierz Furtak, rektor Politechniki Krakowskiej, prof. Stanisław Rodziński, malarz, b. rektor ASP, Krzysztof Orzechowski, dyrektor Teatru im. Słowackiego, Adam Bujak, fotografik.

– Cieszę się, że ks. kard. Dziwisz zaakceptował propozycję wykorzystania krypt istniejących w naszym kościele dla celów ważnej narodowej sprawy. Wszyscy inicjatorzy podkreślali zgodnie, że niezależnie od wartości architektonicznych i historycznych naszej świątyni, obecność w niej trumny ze szczątkami wielkiego kaznodziei ks. Piotra Skargi tworzy naturalny zaczątek panteonu wielkich Polaków – mówi ks. prałat Marek Głownia, proboszcz parafii Wszystkich Świętych, której kościołem parafialnym jest świątynia przy ul. Grodzkiej.

Większy niż Skałka
Otwarcie panteonu na Skałce zbiegło się z 400. rocznicą śmierci pochowanego tam Jana Długosza. 27 września 2012 r. minie zaś 400 lat od śmierci Skargi. Ta rocznica byłaby więc dobrym symbolicznym początkiem nowej krakowskiej nekropolii zasłużonych. Wyznaczono już wstępnie obszary, na których mógłby powstać panteon. Prace przy jego tworzeniu postępowałyby etapowo.

– Najpierw zostałyby wykorzystane istniejące krypty pod prezbiterium kościoła, zajmujące ok. 300 mkw. Część z nich (tam, gdzie znajduje się trumna z prochami ks. Piotra Skargi) jest już zresztą wyremontowana i dostępna do zwiedzania. Byłby to najłatwiejszy etap, wymagający jedynie odnowienia krypt, połączenia ich korytarzami, zrobienia dodatkowego wyjścia zewnętrznego. Dlatego zakończenie tych prac przed rocznicą śmierci ks. Skargi w 2012 r. jest realne – mówi Marek Wasiak, kierujący zespołem organizacyjnym panteonu.

– Drugim etapem prac byłoby wykorzystanie dodatkowych kilkuset metrów kwadratowych na terenie znajdującego się za kościołem wirydarza. Tu mogłoby się znajdować m. in. główne wejście do panteonu. Trzecim i czwartym etapem byłoby ewentualnie wykorzystanie krypt pod nawą główną kościoła. Wymaga to jednak dodatkowych badań – dodaje. Według oceny dr. Bogusława Podhalańskiego, architekta z Politechniki Krakowskiej, który wraz z pracownikami biura projektowego IPG dokonał wizualizacji obrazu możliwości przestrzennych dla powstania nowego panteonu, do dyspozycji byłoby ok. 1000 mkw. powierzchni. Pozwoliłoby to na ustawienie tu co najmniej 30 sarkofagów (na Skałce znajduje się ich 14).

Tajemnice krypt
Kościół śś. Piotra i Pawła, ufundowany przez króla Zygmunta III, wzorowany na rzymskiej świątyni Il Gesù, jest pięknym przykładem architektury barokowej. Budowany od 1597 r. przez ponad 20 lat, pozostawał do 1773 r. w rękach jezuitów. Przejęty potem przez władze austriackie podupadł. Po zburzeniu w latach 30. XX w. kościoła Wszystkich Świętych, zaczął służyć parafii pod tym wezwaniem. Znajduje się tu wiele ciekawych zabytków. Piękne panoramy sferyczne kościoła śś. Piotra i Pawła oraz krypt pod nim można obejrzeć na portalu internetowym „360 – panoramy sferyczne” (www.panoramy.zbooy.pl).

Bez dokładnego zbadania wszystkich naziemnych i podziemnych zakamarków kościoła i jego otoczenia niewykonalna byłaby ocena możliwości technicznych powstania panteonu. Badań podjęły się zespoły uczonych z AGH i UJ. – Zespół AGH pod kierunkiem prof. Tadeusza Mikosia wraz z pracownikami Zakładu Robót Górniczych i Wysokościowych AMC zrobił pełną dokumentację kościoła i znajdujących się pod nim krypt. Przy pomocy specjalnych skanerów laserowych sfotografowali te wnętrza, tworząc w rezultacie trójwymiarowy obraz, gdzie widać wszystkie detale, wszystkie zakamarki. Wykonano 16 mln ujęć! Kościół i przylegający do muru przy Plantach teren za nim, tzw. wirydarz, zostały także przebadane georadarem – mówi Marek Wasiak.