Energia czerpana z cegły

W połowie XIX wieku materiały budowla­ne produkowało 180 cegielni, a największy rozwój przemysłu cegielnianego na Śląsku nastąpił na przełomie XIX i XX. W roku 1907 cegłę produkowały 303 przedsiębiorstwa, a zatrudnienie w nich w porównaniu z rokiem 1860 wzrosło trzykrotnie. Ten fakt, łącznie ze wzrostem wydaj­ności pracy związanej z wpro­wadzeniem pieców kręgowych, mechanicznej prasy ceglarskiej zastępującej formowanie ręczne i zastosowanie sztucznych suszar­ni, spowodował szybki wzrost produkcji.

Na Śląsku od 1756 roku na skutek zarządzenia władz pru­skich niczego już nie budowano z samego drewna. Można było je łączyć z innymi materiałami budowlanymi, na przykład z ce­głą, co dawało tak zwany pruski mur. Stąd popyt na cegłę dobrej jakości był ogromny. Gwałtowny rozwój przemysłu w sąsiednim zagłębiu górnośląskim zwiększał zapotrzebowanie na materiały bu­dowlane. I nie tylko wielki zakład Fredricha Hoffmana produkował dziurawki, sitówki, licówki, fasonówki, radiały, klinkierówki. Wy­twarzały je też setki mniejszych cegielni na terenach dzisiejszej Opolszczyzny m.in. w Popielowie, Szydłowie, Niemodlinie, Dobrze­niu Wielkim, Zielinie.

Nie tynkowano piękna

Budynki z czerwonej cegły nie musiały być tynkowane, bo były piękne. Ich ściany szczy­towe pokrywała licówka (cegła glazurowana). Domy zdobione były wzorzystym układem ce­gieł szczególnie przy obramowaniach okien, drzwi, okienek strychowych i wnęk na postaci świętych. Na zdjęciach autorek wystawy możemy dokładnie prześledzić sposoby ozdabiania domów, kościołów, kaplic, zabu­dowań gospodarczych, ogrodzeń budowanych z cegły, a nawet zna­nych na Śląsku od połowy XVIII wieku haźli (hajzli lub haźlików).

Nie tynkowano też wielkich budowli wojskowych, koszar, fortów oraz fabryk powstających w tym czasie na Śląsku. Architek­turę tych obiektów, jak podkre­ślają autorki wystawy, cechowała prostota i surowość formy, którą przejmowali też architekci bu­dynków szkolnych, szpitalnych, kolejowych, a nawet zamożni inwestorzy, którzy zaczęli wyko­rzystywać ją do budowy domów mieszkalnych oraz reprezenta­cyjnych obiektów użyteczności publicznej.