Architektura Niepodległej

– Zalewa nas też styropian! Przy ociepleniach nikną pod nim orygi­nalne detale fasad – alarmuje Zbigniew Beiersdorf, znawca zabytków Krakowa.

– Jedni przyjęli wywołanie tematu architektury okresu międzywojen­nego z entuzjazmem. Pytano jednak także, dlaczego SKOZK miałby się zajmować budynkami, które często nie są wpisane do rejestru zabytków? – mówi Liliana Sonik, szefowa Komi­sji Informacji SKOZK. – To prawda, że jedynie część budynków z okresu międzywojennego objęta jest ochroną konserwatorską. To są w większości bardzo piękne budynki. Ale też nie­rzadko właściciele atrakcyjnych bu­dynków unikają ich wpisywania do re­jestru zabytków, aby mieć swobodę inwestycyjną. Mam nadzieję, że auto­rytet SKOZK połączony z perswazyjną siłą mediów coś tu zmieni – dodaje.

W rejestrze nie ma jednak wciąż ani budynku głównego AGH, ani Nowego Gmachu MNK. – Obiektów modernistycznych mamy w Krakowie wiele. Dlatego wybór tych, które po­winny być uwzględnione w rejestrze, nie jest łatwy. Opracowujemy listę w porozumieniu ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich. Starania o wpi­sanie do rejestru zaprojektowanego przez Szyszko-Bohusza domu przy ul. Zyblikiewicza trwały wiele lat. Dzięki SKOZK, który teraz ma możliwość dofinansowywania odnawiania budynków prywatnych, wspólnota mieszkaniowa zmieniła zdanie – mówi Jan Janczykowski, konserwator wojewódzki.

Profesor Jacek Purchla na tyle wy­soko ceni architekturę okresu między­wojennego, że proponuje rekonstruk­cję domu „Feniksa” u zbiegu Rynku Głównego i ul. św. Jana. – Nie ulega wątpliwości, iż Szyszko-Bohusz stwo­rzył przy Rynku dzieło wybitne, które hitlerowcy uznali za Entartete Kunst („sztukę zwyrodniałą”) i zniszczyli jego programowo awangardową formę. Dziś jego fasada od Rynku to zaledwie marna scenograf a z czasów Trzeciej Rzeszy, degradująca wartość artystyczną tego pomnika awangardy krakowskiej Drugiej Rzeczypospolitej – proponuje uczony.