Czas wolny

Te zdjęcia to lektura obowiązko­wa dla każdego malkontenta, znużonego dobrobytem zgniłego kapitalizmu. Romuald Broniarek, Aleksander Jałosiński, Bogdan Łopieński, Jan Morek, Wojciech Ple­wiński i Tadeusz Rolke pokazują współczesnemu pokoleniu lepszą twarz socjalizmu. Bo, jak mówi Jarosiński, obywatele PRL-u byli zajęci budowaniem socjalizmu do 16.00. Potem, w czasie wolnym, po wyjściu z pracy, stawali się in­nymi ludźmi.

Sześciu fotografów, z których najstarszy urodził się w 1928 r., a najmłodszy w 1940 r., większą część życia zawodowego spędziło w PRL-u. Pracowali dla każdego niemal rodzaju prasy – od zapa­trzonego w Zachód „Przekroju”, przez estetyzującą „Polskę”, ga­zety codzienne, tygodniki, pi­sma branżowe, po „Przyjaźń” – organ Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Mieli świadomość, że ich pra­ca często musiała służyć oficjalnej propagandzie, i dlatego starali się tak kierować obiektyw, by mimo cenzury ich zdjęcia w nowym kon­tekście stawały się antypropagandą. Szyld zakładu fryzjerskiego w Rakowie, przy którym scho­wany jest w cieniu napis: „Zakład jest czynny, gdy jestem wolny”, sfotografowany przez Aleksan­dra Jarosińskiego, mógłby służyć za tytuł całej wystawy. Bywało straszno, ale i śmieszno.

– 80 procent moich fotogra­fii to były zdjęcia niezamawiane. Po prostu zdawałem sobie sprawę z tego, że to był szalony czas, szalony kraj, w ogóle nic nie było prawdziwe, wszystko było nieprawdą. Ani ja, ani nikt nie wierzył w upadek komuni­zmu. Więc każdy myślał, jak przeżyć to swoje życie, żeby nie stoczyć się całkiem. Doszedłem do wniosku, że uratuje mnie właśnie fotografia, która będzie robiona po to, żeby do­kumentować to, co dzieje się dookoła – mówi Aleksander Jarosiński.

Wspomnienia fotografów uka­żą się wkrótce nakładem „Znaku” w zbiorze wywiadów Łukasza Modelskiego „Fotobiografia PRL. Opo­wieści reporterów”. Samą wysta­wę można oglądać do 22 września w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki.