Madonna z poziomką

XV-wieczny obraz "Madonna z poziomką" wykonano prawdopodobnie w Krakowie lub w innym miejscu Małopolski. Od 1625 r. znajduje się w Żywcu, przekazany przez ks. Andrzeja Kozatiusa, krakowskiego kanonika katedralnego, do tamtejszego kościoła farnego pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (obecnie konkatedra diecezji bielsko-żywieckiej). Teraz jest przechowywany w Muzeum Miejskim w Żywcu jako depozyt parafii katedralnej.

Madonna na malowidle trzyma w ręku kwiat i owoc poziomki. Na rączce Dzieciątka Jezus siedzi zaś niewielki zielony ptaszek. - To nie są ozdobniki bez treści. Mają głębokie znaczenie symboliczne. Poziomka, na której występuje równocześnie kwiat i owoc, oznacza zarówno czystość Dziewicy, jak i rajski ogród lub pokarm zbawionych w raju. Szczygieł zaś, wijący swoje gniazda m.in. wśród ciernistych krzewów, przywołuje ofiarę i zmartwychwstanie Chrystusa - wyjaśnił Filip Chmielewski, kurator pokazu.

Obraz będzie pokazywany m.in. 15 sierpnia, w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, zwanym w Polsce świętem Matki Bożej Zielnej ze względu na święcenie wówczas bukietów ziół. Kierowany przez Lilianę Batko-Sonik Instytut Dziedzictwa organizuje corocznie w tym dniu akcję "Cudowna Moc Bukietów", mającą podtrzymywać tradycję przygotowywania bukietów zielnych i szerzenie wiedzy o ich symbolicznym znaczeniu. Pokazy obrazów maryjnych z motywami roślinnymi są częścią związanej z tym akcji "Cudowna Moc Sztuki", organizowanej przez ID wraz z krakowskim Muzeum Narodowym.

Co ciekawe, oryginalne przedstawienie "Madonny z poziomką" przywrócono dopiero ponad 30 lat temu, w trakcie gruntownej konserwacji dzieła. - W okresie baroku obraz został znacznie przemalowany. Maryja trzymała po przemalowaniu w dłoni nie poziomkę, ale pęk róż. Zatracono więc wówczas pierwotną symbolikę, którą przywrócono po 1980 r. - poinformował F. Chmielewski.

"Madonnę z poziomką" można oglądać w Europeum (pl. Sikorskiego 6) do 10 września.