Nigdy się nie cofali

W latach 30. ubiegłego wieku Zofia Kossak stworzyła znakomitą, chociaż nieco zapomnianą już trylogię poświęconą dziejom walki o zajętą przez muzułmanów Ziemię Świętą. „Krzyżowcy”, „Król trędowaty” „Bez oręża” przedstawiały dzieje powstania i upadku Królestwa Jerozolimskiego, pokazując powody i następstwa krucjat. Temat wypraw krzyżowych fascynował wielu pisarzy. Powstawały zarówno powieści, dla których historia była tylko tłem sensacyjno-przygodowych perypetii bohaterów, jak i powieści z wyższej półki, czego przykładem jest wydana u nas w latach 80. trylogia francuskich pisarzy Pierre’a Barreta i Jeana-Noela Gurganda „Turnieje Boże”.

Kolejni „Krzyżowcy”
Opublikowana w tym roku przez wydawnictwo Videograf II saga Jeana Guillou nosi nieco mylący polski tytuł „Krzyżowcy”, bo tylko jej środkowa część „Rycerz zakonu templariuszy”, dotyczy bezpośrednio historii krucjat. Pozostałe części trylogii: „Droga do Jerozolimy” i „Królestwo na końcu drogi” opowiadają o początkach kształtowania się szwedzkiej państwowości na przełomie XI i XII wieku. Niknąca w mroku i niezbyt dokładnie zbadana historia walk o władzę nad rywalizującymi ze sobą klanami stanowi tło dla opowieści o niezwykłej miłości Arna i Cecylii.

Jean Guillou jest znany z lewackich i często budzących skrajne kontrowersje poglądów. Wywołał skandal, kiedy wyszedł z targów książki w Goeteborgu podczas trzech minut ciszy w hołdzie ofiarom z 11 września. Był oskarżany także o współpracę z KGB i tajnymi służbami Szwecji, manifestuje swój niechętny stosunek do Izraela i USA. W swojej trylogii nierzadko krytycznie przedstawia ludzi i instytucje Kościoła tamtych czasów. To, co przeżywa skazana na pokutę w klasztorze Cecylia, przypomina jako żywo opowieści o siostrach magdalenkach. Guillou docenia jednak wkład, jaki wniosły klasztory i zakony w rozwój cywilizacyjny, kulturalny i społeczny Skandynawii.

Najdroższa porażka
Nakręcony na podstawie imponującej rozmachem powieści film, który obecnie trafił do naszych kin, jest niestety nieudany. „Templariusze. Miłość i krew” Petera Flintha zawodzą na całej linii. Reklamowany jako najdroższy film w historii skandynawskiej kinematografii okazał się chyba jej najdroższą porażką. Już sam ambitny zamiar przeniesienia trzech opasłych tomów na ekran był ryzykowny. Mnogość powieściowych wątków, opisów politycznych intryg, uczt i życia codziennego zarówno arystokracji, jak i zwykłych ludzi sprawiała, że reżyser musiał dokonywać ostrej selekcji. I dokonał, ale tak, że oglądamy kalejdoskop obrazów, który dla nie znającego powieści widza jest kompletnie niezrozumiały. Brakuje tu dramaturgii, napięcia, nie znamy motywacji działań bohaterów ani kontekstu, w jakim rozgrywają się przedstawione na ekranie wydarzenia. Do tego doszedł jeszcze niefortunny wybór odtwórcy głównego bohatera. Joakim Natterqvist w roli Arna jest kompletnie nijaki, chociaż być może to nie tylko jego zasługa. Po prostu scenariusz nie dawał mu szansy na stworzenie pełnokrwistej postaci. Film trwa ponad dwie godziny i są to godziny stracone.