O górnictwie interdyspcyplinarnie

W Zabrzu trwa dwudniowa Międzynarodowa Konferencja Naukowa z cyklu "Kultura Europy Środkowej". Na temat w tym roku wybrano "Miasta górnicze i górnictwo w Europie Środkowej".

Obrady rozpoczęły się w Teatrze Nowym, gdzie referat wprowadzający wygłosiła prof. dr hab. Ewa Chojecka z Uniwersytetu Śląskiego. Dzieliła się swoimi refleksjami jako czytelniczka wydanych w ostatnich latach dwóch pozycji - "Narracje górnicze z terenu Zabrza" i "Kolonie robotnicze w Zabrzu i ich mieszkańcy". Podkreśliła, że nie często się zdarza, iż miasto otrzymuje, tak jak w tej publikacji, dogłębny, wszechstronny i autentyczny swój wizerunek, To zbiór naukowych analiz, opartych na wypowiedziach 100 świadków - zabrzańskich górników. Zauważyła, że jest to dzieło-świadectwo naszego "tu i teraz", wiarygodne i niepodległe politycznej koniunkturze. Odnosząc się do niego, rozważała sprawę przemijalności miejsca i pamięci, mówiła o podwójnym dziedzictwie - górniczym i modernistycznym - w nierówny i niekompletny sposób traktowanym.

  Klaudia Cwołek /Foto Gość Prof. dr hab. Ewa Chojecka wygłosiła referat wprowadzający - Dzisiejsze Zabrze jest spadkobiercą dziedzictwa PRL, przyjmując topos górniczy jako swój znak rozpoznawczy - zaznaczyła. Dokonano przy tym jego ideowego przetworzenia, a trudność leży w tym, że nie pochylono się w równym stopniu nad dziedzictwem moderny z epoki międzywojnia. - I wbrew temu, i mimo swych bogatych dziejów, obraz Zabrza jawi się obecnie tylko jako zjawisko monotematyczne. Może ten drugi wątek dziedzictwa stanie się w przyszłości przedmiotem podobnego zainteresowania - podsumowała prof. Chojecka. W wykładzie podawała przykłady modernistycznego dziedzictwa, którym jest europejska infrastruktura budownictwa mieszkaniowego z kościołem św. Józefa autorstwa Dominikusa Böhma, najznakomitszego nowoczesnego dzieła sakralnego całego Górnego Śląska. - Dzisiaj kościół ten stoi w cieniu potężnego masywu sportowego stadionu, a ciągi ulic, wypełnione dawną modernistyczną zabudową, są niekiedy w stanie zaniedbania - zauważyła.

Odnosząc się natomiast do dziedzictwa górniczego, zwróciła uwagę na niebezpieczeństwo zredukowania tematu do poziomu turystycznej rozrywki. - O górniczym dziedzictwie przypomina się w sferach oficjalnych i mediach z przyzwyczajenia przy barbórkowych świętach i gdy zdarzy się nieszczęście, górnicza katastrofa. Dlatego zapytajmy: Ilu spośród zwiedzających kopalnię "Guido" naprawdę wie, kim był ów Guido? A kim była owa królowa Luiza, której imię nosi drugi zespół górniczo-turystyczny? Gotowa jestem się założyć, że niewielu.

Zaraz po wykładzie rozpoczęła się dyskusja panelowa z udziałem 7 przedstawicieli różnych środowisk i profesji, którą prowadził dziennikarz i publicysta Marek Czyż. Tematem debaty było "Górnictwo w Europie Środkowej; organizacja ośrodków górniczych, metody i techniki wydobywcze". Dyskutowali: prof. dr hab. Chojecka, prof. dr hab. inż. Józef Dubiński, dr hab. prof. AH Władysław Duczko, dr inż. Jerzy Kicki, bp prof. dr hab. Jan Kopiec, dr inż. Jerzy Markowski i prof. dr hab. Tadeusz Miczka.

W trakcie debaty poruszono wiele wątków - od historycznych, sięgających Mieszka I, po współczesne prognozy na przyszłość - przemysłowe, urbanistyczne, kulturowe, religijne, a także sportowe i hobbystyczne.

Wśród różnych zagadnień powracał problem relacji między mitem etosu górniczego a faktami historycznymi.

Tegoroczna konferencja jest już 22. takim spotkaniem, organizowanym co roku w Zabrzu jesienią. Zaproszono na nią gości z Polski i zagranicy.

Dwudniowe obrady podzielono na trzy bloki tematyczne: "Teoria i praktyka górnictwa w Europie Środkowej" (15 września), "Rola górnictwa w rozwoju miast" (Miasta górnicze - górnictwo jako czynnik miastotwórczy) oraz "Kulturowe i religijne aspekty górnictwa" (Górnicze varia) - 16 września. Po pierwszej części w Teatrze Nowym kolejne - dziś i jutro - odbywają się w Łaźni Łańcuszkowej Sztolni "Królowa Luiza".

Program konferencji: kultura-europy.pl.

  Klaudia Cwołek /Foto Gość Uczestnicy panelu