Sztuka i obietnica

Licząca blisko 750 prac kolekcja w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej (MAW) powstała "dzięki niezwykłej hojności Stefanii Kossowskiej, wdowy po artyście, która przekazała instytucji bezcenny zbiór prac męża". "To największa na świecie kolekcja dzieł Adama Kossowskiego, obejmująca różnorodne formy artystyczne - od malarstwa sztalugowego po monumentalne projekty sakralne" - poinformowano na stronie MAW.

Ofiarowane prace przyjął ówczesny, pierwszy dyrektor MAW ks. Andrzej Przekaziński - co podkreśliła podczas wernisażu dr Ewa Korpysz, kuratorka ekspozycji.

Otwarta w czwartek wystawa, prezentująca najcenniejsze dzieła artysty, została zorganizowana z okazji 120. rocznicy urodzin artysty.

Adam Kossowski urodził się 5 grudnia 1905 roku w Nowym Sączu. Od 1923 roku studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Po dwóch latach dostał się na wydział malarstwa krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, ostatecznie dyplom obronił w warszawskiej ASP w 1931 roku.

Już przed wojną stał się uznanym artystą, któremu zlecano prestiżowe prace - projektował m.in. wystrój kaplicy na transatlantyku "Batory", wygrał też konkurs na dekoracje baru na reprezentacyjnym kolejowym Dworcu Głównym w Warszawie.

Los Kossowskiego radykalnie zmienił się we wrześniu 1939 roku, kiedy pojmany przez Armię Czerwoną trafił do łagru nad Peczorą. Dramatyczne doświadczenie więzienia było przełomowym momentem w jego życiu - stał się wówczas gorliwym katolikiem. Po zwolnieniu w 1942 roku wstąpił do armii gen. Andersa. Przez Iran dotarł do Palestyny, skąd ze względu na zły stan zdrowia został przewieziony do Wielkiej Brytanii.

W Londynie Kossowski namalował przejmujący cykl obrazów ukazujących sceny z życia w sowieckim łagrze. Od 1943 roku pracował w polskim Ministerstwie Informacji w Londynie. W 1944 roku otrzymał II nagrodę na konkursie sztuki sakralnej w Londynie i został członkiem Związku Artystów Katolickich.

Po wojnie pozostał na emigracji. W 1950 roku otrzymał propozycję realizacji wystroju wnętrza kościoła Karmelitów w Aylesford w południowej Anglii. Wykonał tam przeszło sto obiektów: ceramicznych rzeźb, mozaik, witraży i elementów z kutego żelaza. "To monumentalne dzieło, uznawane za największe osiągnięcie artystyczne Kossowskiego, przyniosło mu międzynarodowe uznanie" - czytamy na stronie MAW.

Realizował później wystroje kościołów oraz instytucji katolickich w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Jego styl charakteryzowała unikatowa synteza różnych technik - łączył malarstwo z mozaiką i rzeźbą ceramiczną, stosując stylizację przeplatającą się z monumentalizmem, wizjonerstwem i symbolizmem, nawiązując jednocześnie do sztuki wczesnochrześcijańskiej i renesansowej. 30 stycznia 1970 r. otrzymał nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku.

Adam Kossowski marł 31 marca 1986 roku w Charing Cross Hospital w Londynie. Miał 80 lat. Został pochowany na cmentarzu klasztornym w Aylesford - miejscu jego największego artystycznego tryumfu. Na tym samym cmentarzu spoczęła Stefania Kossowska, zmarła 15 września 2003 roku w Londynie polska publicystka i pisarka.

Wystawa "Adam Kossowski (1905-1986). Sztuka i obietnica" w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej prezentuje pełne spektrum twórczości artysty - od wczesnych prac studenckich, poprzez dramatyczne obrazy z okresu łagrowego, aż po monumentalne projekty sakralne. Umożliwia odkrycie na nowo dorobku jednego z najważniejszych polskich artystów emigracyjnych XX wieku.

Ekspozycja, czynna do 1 marca 2026 roku, składa się z części stałej - głównej oraz czasowych, tematycznych aneksów. Będą to: "Polish Soldier's Journey" (14 października - 30 listopada), "Obrazy wiary" (2 grudnia - 18 stycznia) i "Pejzaże z podróży" (20 stycznia - 1 marca 2026).

Kuratorami wystawy są Ewa Korpysz i Piotr Bernatowicz a autorką projektu Sonia Graban-Dębniak. Wystawa została objęta patronatem Ambasador RP w Rzymie Anny Marii Anders.