Watra płonie od 45 lat

Śpiewają, tańczą i grają, kultywują dawne bukowińskie zwyczaje, ale przede wszystkim podtrzymują tradycję, wiarę i własną tożsamość.

Bukowińczycy, złośliwie zwani Rumunami, pochodzą z Bukowiny Rumuńskiej i z okolic Czadcy. Na Ziemie Zachodnie przybyli w 1945 roku. Część z nich osiedliła się w okolicach Żagania, m.in. w Brzeźnicy. Choć Bukowińczycy przybyli tu zaraz po wojnie, nie od razu ośmieli się mówić o swoich rodzinnych stronach i pokazywać bogaty folklor, w tym muzykę, tańce i ludowe stroje. Powodem było złe nastawienie i krytyka innych mieszkańców wsi. Stąd też zespół „Watra” powstał dopiero w 1969 roku i przez wiele lat własnym wysiłkiem i przy pomocy etnografów walczył o swoją tożsamość.

– Kiedy zespół powstawał, „bukowińskie” było określeniem pejoratywnym, dlatego w nazwie daliśmy „górale czadeccy”, chociaż logicznie byłoby „bukowińscy” i również dlatego, że w okręgu czadeckim nasi przodkowie mieszkali krócej niż na Bukowinie. Wtedy to było dla nas trudne, dziś nikt się już tego nie wstydzi – wyjaśnia Jadwiga Parecka.

Autentyzm siłą
Pierwszym występem „Watry” było „Wesele Bukowińskie”, które zespół zaprezentował 22 maja 1969 roku na Powiatowym Przeglądzie Amatorskiego Ruchu Artystycznego w Żaganiu.

– Dostaliśmy się wtedy na przegląd wojewódzki i pojechaliśmy do Słubic. Wtedy nikt nie wierzył, że grupa przetrwa tyle lat – mówi kierowniczka zespołu. W 1970 roku pojechali do Szczyrku na VII Tydzień Kultury Beskidzkiej, a w 1980 roku w Zakopanem dostali już jedną z ważniejszych nagród, Srebrną Ciupagę.

– Śpiewałem i tańczyłem w zespole od początku. Byłem zachwycony pierwszymi próbami, były jednak momenty, że wątpiłem w to wszystko, ale później stwierdziłem, że tego nie można zostawić. Zbieraliśmy materiały, niełatwo było wiernie odtworzyć np. stroje czy tańce. Chodziliśmy do krawców, którzy to jeszcze pamiętali, uczyliśmy się tańczyć od starszych – wspomina Czesław Najdek.

– Profesor Rajfus ukierunkował działalność naszego zespołu. Powiedział, że właśnie autentyzm to wielka siła „Watry”. I tak rzeczywiście było, bo kiedy wchodziliśmy na scenę, zapominaliśmy, że na niej jesteśmy, a grając np. wesele, czuliśmy się jak na prawdziwym weselu – dodaje.

Z pokolenia na pokolenie
Na Bukowinie życie nie było łatwe. Codzienności towarzyszyła ciężka praca. Kobiety zajmowały się domem i gospodarstwem, a mężczyźni pracowali głównie w lesie.

– Wypasano owce, ale przede wszystkim mężczyźni przynosili drewno na budulec i opał. Z gałęzi składali stosy, obrzucali ziemią i wypalali węgiel drzewny, a potem wozili go do miasta i sprzedawali, to była ciężka praca – tłumaczy Czesław Najdek.

Jedyną rozrywką był śpiew, którego uczono się z pokolenia na pokolenie. Podobnie jest dziś w zespole „Watra”, do którego należą czasem całe rodziny. Starsi młodszych uczą tańca i śpiewu, tak jak to było kiedyś, bo Bukowińczycy bardzo mocno trzymają się swoich korzeni i tradycji przodków.

– Urodziłam się na Bukowinie, a kiedy tu przyjechaliśmy z całą rodziną, miałam trzy lata. Kiedy wyszłam za mąż i wyjechałam w okolice Gorzowa Wlkp., to mimo wszystko ciągnęło mnie do Brzeźnicy. To jest coś takiego, co ma się we krwi i nie można bez tego żyć – mówi Maria Garczyk.

– Kiedyś chodziliśmy na tzw. pierzajki czyli skubanie piór, bo hodowało się bardzo dużo gęsi. Pracowało się również przy kukurydzy, to były łupaczki. Kiedyś jak nie było telewizji to takie zajęcia, które trwały czasem po kilka godzin dziennie, były rozrywką. Właśnie wtedy bardzo dużo się śpiewało. Kiedy dzieci podorastały dopiero znalazłam czas na zespół i tak jestem już w nim od dziesięciu lat. Śpiewam, bo lubię i również dlatego, że śpiewu uczyła mnie moja mama – dodaje.

– My jesteśmy jedną wielką rodziną. Spotykamy się, wspominamy i cieszymy się sobą – mówi Maria Garczyk – Pomiędzy nami jest więź. Kiedyś nawet pracę wykonywano wspólnie. Najpierw pracowało się u jednego gospodarza, później szło się do drugiego – dodaje Eugeniusz Parecki.