Jestem, gdy jestem dobry

Brandstaetterowa ekologiczna litania wskazuje też, że drabina życia ma swój szczyt – jest nim życie wewnętrzne (sumienie), życie duchowe, religijne, które nie kończy się wraz ze śmiercią na ziemi. Prośba o orędownictwo Bożej Rodzicielki uświadamia, że życie to dar najświętszego Boga, przejaw Jego obecności i akt nieustannie ponawianej łaski – dlatego życie jest święte.

Miara człowieczeństwa
Prorok z Tarnowa podkreślał, że Bóg jest samoobjawiającym się dobrem, że dobro jest sercem Biblii. Dla chrześcijanina oznacza to, że czynienie dobra, bycie dobrym to naczelny obowiązek życia, obejmujący całokształt zachowań. To normatywna konsekwencja wiary w świętość i Bożą genezę życia. Dobroć stanowi esencję istnienia, miarę i porękę człowieczeństwa. W jednym z utworów wyraził to Brandstaetter wprost; podejmując i modyfikując znany wątek kartezjańskiej filozofii sformułował on nową zasadę ontologiczno-etyczną, w której „myślę, więc jestem”, zostało zastąpione przez „czynię dobro, więc jestem”:

Albowiem tylko wówczas
Jestem,
Gdy jestem dobry.
Oto jedyna miara
Mojego człowieczeństwa
I istnienia.
(„Psalm o trzcinie”).

Jan Grzegorczyk trafnie diagnozuje, że cały zobaczony i doświadczony przez autora „Kasandry” koszmar epoki owocował w nim właściwie jednym naczelnym pragnieniem: bycia dobrym. Po wojennych i powojennych doświadczeniach życia Brandstaetter mógł stać się wszystkim: agnostykiem, ateistą, nihilistą czy jakimś furiatem. I pewnie sam przed sobą zdołałby to jakoś uzasadnić. Znalazłby się też zapewne spory zastęp badaczy, dyżurnych autorytetów z tytułami, który by go również skwapliwie wytłumaczył i usprawiedliwił. Na co dzień jesteśmy świadkami podobnych tłumaczeń.

Ludzie patrzą na siebie z wilka, kąsają się i pożerają – ale cóż się dziwić: stresogenny wszechobecny kryzys finansowy; jakiś nastoletni wariat zmasakruje lub ukatrupi kolegę albo wielu kolegów i koleżanek; cóż się dziwić: napięcia wieku dojrzewania, mass media, trudne dzieciństwo, mógł mieć (nieleczone) ADHD, do szkoły pod górkę albo kieszonkowe w złotówkach zamiast w euro… Więc nie miał wyjścia: musiał się sfrustrować i wyładować. Judeochrześcijanin z Tarnowa jest jak policzek dla tego typu pośpiesznie łatwych rozgrzeszeń złych ludzi i zachowań. Swym życiem, twórczością mówi mocno i jednoznacznie: widziałem zło, więc czynię dobro. Tym samym udowadnia, że człowiek nie jest niewolnikiem biologii czy historii albo wypadkową bezwarunkowych odruchów.

Objaw bliźnim Boga
„Przyszliśmy na ten świat po to, aby wypełnić obowiązek dobroci wobec wszystkich i wszystkiego, co nas otacza. Trud każdego z nas jest niezastąpionym wkładem w potężną budowę ludzkości, którą uświęcamy za pomocą dobroci, a równocześnie sami jesteśmy uświęcani przez dobroć naszego otoczenia. Działając źle i popełniając zło, niszczymy dzieło Dobrego i Pięknego Pasterza, przeczymy Mu, niszczymy Go. Bóg jest wieczny, ale moim obowiązkiem jest potwierdzać co chwila Jego istnienie. Jak? Dobrocią, którą okazuję mojemu bliźniemu” – taki cel ludzkiego życia kreśli Brandstaetter w „Kręgu biblijnym”.

Tekst ów warto by uczynić kanwą wielkopostnych zamyśleń, decyzji i działań. Wpatrujemy się teraz intensywnie w ukrzyżowanego Zbawiciela, czyli jak pisał tarnowski poeta, w oblicze „umęczonego Dobra, przyobleczonego w Ciało, które wisząc na drzewie, jak gąbka wsysało w siebie całe zło ludzkie i istnieniem swoim uzdrawiało człowieka”. Jeśli przeżywanie Wielkiego Postu nie owocuje u nas przemianą życia, jeśli po spowiedziach, wzruszeniach Gorzkich Żali czy Drogi Krzyżowej nie stajemy się realnie lepsi, nie czynimy więcej dobra, to, zaiste, mało są sensowne te nasze modły, marnotrawiona zbawcza godzina łaski!

Roman Brandstaetter twierdził, że zawsze właściwą godzinę wskazują Boże zegary. W obecnej dobie pokus eksperymentowania na życiu, promowania aborcji i eutanazji zegar Bożego czasu wskazuje nam konieczność jeszcze większej troski o życie i bardziej konsekwentnego nawrócenia w kierunku dobra. Tak zdaje się mówić katolicki Rabbi stojący w Tarnowie przy styku placu Rybnego i ulicy Wałowej.