Rytm muzyczny

Poznaliśmy już zjawiska związane z wysokością dźwięków oraz ich zapisem, możemy więc teraz przystąpić do prawdziwego muzykowania. Szybko jednak zorientujemy się, że właściwa wysokość dźwięków to nie wszystko, ponieważ nie znamy jeszcze relacji czasowych między poszczególnymi dźwiękami. Innymi słowy, jak długo powinien trwać każdy dźwięk i kiedy ma pojawić się następny.

Te zależności wyjaśnia nam rytm muzyczny.
R y t m (z greckiego rhythmós = miarowy przebieg) jest czynnikiem regulującym następstwo dźwięków w utworze muzycznym w czasie i organizującym je w pewne określone ugrupowania. Melodia oparta na stałych wartościach czasowych jest tworem jak gdyby martwym, nie posiadającym cech utworu muzycznego. Dopiero zróżnicowanie rytmiczne nadaje jej tętno życia i określony charakter muzyczny. Rytm wydaje się być najważniejszym elementem muzyki. Od niego przecież rozpoczyna się cała historia muzyki na ziemi. Wielu ludzi zajmujących się amatorsko muzykowaniem bagatelizuje ten ważny element. Najczęściej śpiewamy różne utwory i wydaje nam się, że mamy dobry głos i potrafimy wydobyć właściwe dźwięki w określonym rytmie. Jednak w konfrontacji z muzykami zawodowymi okazuje się, że nasze poczucie czasu muzycznego jest nie za dobre. Pamiętajmy, że dobry "słuch muzyczny" nie oznacza tyle co "czysto śpiewać", czy zagrać na instrumencie właściwe dźwięki, ale jest to również zdolność prawidłowego rozmieszczenia tych dźwięków w czasie, zgodnie z zapisem rytmicznym danego utworu. Pamiętajmy, że melodia musi mieć swój rytm, najlepiej zgodny z zapisem graficznym samego autora.

Jak się tego nauczyć? Niektórzy ludzie rodzą się z tym "poczuciem" i jest im po prostu łatwiej osiągnąć doskonałość, inni muszą poświęcać temu więcej czasu. Pomocna może okazać się praca z metronomem. Metronom (mechaniczny lub elektroniczny) – to urządzenie służące do wyznaczania tempa utworu; jego dźwięk (pukanie, pikanie) wyznacza długość trwania wartości rytmicznych (ćwierćnuty, ósemki itd.) dzięki czemu łatwiej utrzymać stałe tempo i właściwe proporcje między wartościami rytmicznymi.

Wartości rytmiczne nut i pauz

Trzeba było wielu stuleci, aby wypracować pewien uniwersalny system zapisu rytmicznego w Europie.

System ten zakłada różnice w wartościach czasowych nut, które wynikają z ich określonych kształtów. Wyróżniamy więc następujące wartości rytmiczne:
cała nuta

1. cała nuta

2. półnuta

3. ćwierćnuta

4. ósemka

5. szesnastka

6. trzydziestodwójka

7. sześćdziesięcioczwórka