Filmowy wampir

Pierwszym z kinowych wampirów był Nosferatu z filmu Friedricha Wilhelma Murnaua – „Nosferatu. Symfonia grozy”. Historia opowiedziana w tym obrazie przypomina „Draculę” Brama Stockera. Nie jest to skojarzenie mylne. XIX-wieczna brytyjska powieść romantyczna była tu inspiracją.

Film ten jest jednym z najwybitniejszych reprezentantów niemieckiego ekspresjonizmu. Znajdziemy więc wszystkie typowe elementy tego kierunku. Wydarzenia mają miejsce głównie w ciemności, często w nocy. Reżyser wraz z operatorem opowiadając historię operują światłocieniami. Sam Nosferatu zazwyczaj w formie cienia się pojawia, w nim ukrywa.

Wiele scen-obrazów z tego filmu to ikony kina. Widzieliśmy je wielokrotnie powtarzane w innych dziełach, a także w teledyskach. Przyjście tytułowego bohatera do pokoju Huttera, czy tenże handlarz nieruchomościami śniący koszmarny sen to typowe przykłady. Jak wiele innych arcydzieł tak i to pozostaje żywym w historii kina.

Najważniejszy jednak pozostaje sam wampir – symbol lęku przed nieznaną potęgą. Bohater negatywny, ale tragiczny. Razem z miłością przynoszący śmierć (zaraza w Wisborgu), nie może być zresztą inaczej, wampir żywi się przecież ludzka krwią. Kolejny przykład połączenia Erosa z Tantosem – miłości ze śmiercią. Zakochany i przez ofiarę miłości - Ellen do męża, Huttera – zgładzony. Przy czym sama Ellen również skazuje się na śmierć.

Legenda głosi, że aktora grającego Nosferatu – Maxa Schercka – nie odnajdziemy w żadnym spisie niemieckich aktorów tego okresu. Nie grał tez w innych filmach. Do dziś nie wiadomo kim był naprawdę. Historię tę również spożytkowało kino: przybliża ją film „Cień wampira”, ale to już rzecz całkiem współczesna.

Wampir Murnaua przeraża do dziś. Jego głowa, spiczaste uszy, długie paznokcie i zęby, stały się w dużej mierze nieodzownym wyposażeniem filmowego wampira. Nosferatu do dziś jednak pozostaje w czołówce (o ile nie jest niedościgniony) jeśli chodzi o budzenie lęku, niepokoju.

Droga od pierwszego wampira w kinie do dzisiejszych jest bardzo daleka. Wręcz niewiarygodna dzieli je odległość. Nie tylko czasowa. To droga od arcydzieła kina niemego do banalnych filmów klasy B (czy aby tylko?), lub opowieści o przystojnych chłopcach i pięknych dziewczętach dla nastolatków. Od prawdziwego filmu grozy do zupełnie niestrasznych produkcyjniaków lub romansów. Aby poznać prawdziwy lęk i trwogę trzeba wracać do arcydzieła Murnaua.

***

Tekst z cyklu Filmy wszech czasów