Wojna w miastach Śląska i Zagłębia

Do końca listopada w Muzeum Miasta Mysłowice można oglądać wystawę przygotowaną przez Archiwum Państwowe w Katowicach w 2009 roku – „Miasta Górnego Śląska i Zagłębia w latach 1939–1945”. Współautorem ekspozycji – wraz z prof. Ryszardem Kaczmarkiem – jest Mirosław Węcki. Wystawa trafiła do Mysłowic dzięki inicjatywie stowarzyszenia „Ślōnskŏ Ferajna”.

– Naszym zamiarem było pokazanie II wojny światowej na Górnym Śląsku i w Zagłębiu trochę z innego punktu widzenia, a mianowicie przedstawiliśmy działalność niemieckiej administracji na tym terenie. Pokazaliśmy z prof. Ryszardem Kaczmarkiem dzieje naszego regionu przez pryzmat sytuacji, która panowała w poszczególnych miastach – powiedział  podczas wernisażu i krótkiej prelekcji M. Węcki, pracownik naukowy Archiwum Państwowego w Katowicach i Uniwersytetu Śląskiego, znawca okresu wojennego na Górnym Śląsku.

Zwrócił uwagę, że utworzona w 1939 roku przez III Rzeszę rejencja katowicka składała się z ziem: niemieckiego Górnego Śląska, Autonomicznego Województwa Śląskiego oraz z miast należących przed wojną do województw kieleckiego i krakowskiego. Stolicą rejencji katowickiej były Katowice, które jednak – zdaniem nazistów – nie nadawały się na główny ośrodek władz administracyjnych i policyjnych wielkiej prowincji. Na dodatek rozbudowa miasta była ograniczona z powodu istniejących wokół kopalń i zakładów przemysłowych. W 1940 roku władze podjęły decyzję o budowie nowej stolicy. Początkowo planowano, że będzie nią Annaberg, Racibórz lub Hulczyn. Wybór padł na Tychy, które znajdowały się blisko Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, były dobrze skomunikowane, a zakłady przemysłowe nie ograniczały obszaru zabudowy. W pobliskich Bojszowach miało powstać lotnisko. W 1941 roku, w związku z atakiem Niemiec na Związek Radziecki, plany te zamrożono.
Ekspozycja prezentowana w Muzeum Miasta składa się z dwóch części – w pierwszej zagadnienia przedstawiono problematycznie, natomiast w drugiej autorzy scenariusza ukazali specyfikę poszczególnych miast. Okazuje się bowiem, że istniały między nimi ogromne różnice, które wynikały przede wszystkim ze względów narodowościowych. Ruch narodowosocjalistyczny najwcześniej rozwinął się w Zabrzu, a naziści wytworzyli sobie etos „bojowników  pogranicza”, broniących „niemieckiego” charakteru Górnego Śląska przed polskością. Natomiast w zajmowaniu Tarnowskich Gór w 1945 roku brał udział tamtejszy Obwód Armii Krajowej, który realizował tu przygotowywany od 1943 roku Plan „Burza”. Równie aktywny był ruch oporu w Rybniku, w którym działał inspektorat ZWZ/ AK.
Organizatorzy i pracownicy Muzeum Miasta Mysłowice zapraszają na wystawę w godzinach otwarcia placówki.