Nie zatrzymuj Mnie!

Obok pustego grobu figurka Chrystusa Zmartwychwstałego oraz zapalony paschał to dwa najważniejsze symbole Wielkiej Niedzieli. Ustawione obok ołtarza przypominają wiernym o ofierze i wielkim dziele odkupienia dokonanym przez Jezusa. W zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu znajduje się kilka lipowych rzeźb Zmartwychwstałego.

– Najstarsza z nich pochodzi z ok.1400 r. – informuje Urszula Stępień, kustosz muzeum. – Jest to drewniana rzeźba wczesnogotycka, pochodząca z kościoła w Odrzywole. Pozostałe, z wyjątkiem jednej XVIII-wiecznej, datowane są na XVI i XVII stulecie. Większość wspomnianych dzieł trafiła do muzeum u początków jego tworzenia.

Intencją założycieli instytucji było ocalenie często niezwykle cennych dzieł sztuki sakralnej, które zagrożone były uszkodzeniem, czy wręcz unicestwieniem.

– XVIII-wieczna figura Chrystusa jest bardzo znamienna dla naszych zbiorów – podkreśla Urszula Stępień – ponieważ jej wygląd mówi o tym, że muzeum gromadziło i gromadzi nawet najmniejsze ślady przeszłości czasami w fatalnym stanie zachowania, które tutaj zyskują drugie życie. Poddawane restauracji, konserwacji, świadczą o gustach i talentach naszych przodków. Lipowa rzeźba trafiła do muzeum w fatalnym stanie. Była tak mocno nasączona wodą, że przypominała bardziej miękką gąbkę niż drewno. Ustawiona gdzieś pod gołym niebem, narażona została na bezwzględne dla lipowych rzeźb działanie czynników atmosferycznych. Zakonserwowana i utwardzona, cieszy oczy zwiedzających swym niezaprzeczalnym pięknem, skłaniając jednocześnie do zadumy nad śladami bezwzględnego przemijania, które nie omija również przedmiotów martwych.

Brak rąk, ubytki w podstawie, liczne spękania dodają jej swoistej dramaturgii. Trudno przejść obok tej rzeźby obojętnie, przyciąga bowiem wzrok nie tylko historią swego trwania, ale również niezaprzeczalnym pięknem, widocznym zwłaszcza w partii głowy. Rzeźba ta, podobnie jak pozostałe jej starsze odpowiedniczki, powstała w kręgu małopolskich warsztatów.

Proweniencja większości wspomnianych obiektów nie jest znana. – Figurka stojąca na półce, ukazująca właściwie już Chrystusa Zwycięskiego – Chrystusa Salwatora, została przekazana do naszych zbiorów z kościoła w Strzegomiu – mówi Urszula Stępień. – Trafiła do nas przed kilkoma laty, po odnalezieniu jej w trakcie prac konserwatorskich prowadzonych w strzegomskiej świątyni. Konserwatorzy uznali, że najlepszym miejscem dla niej będzie nasze muzeum.

Szczególnym pięknem wyróżnia się polichromowana rzeźba Chrystusa pochodząca z sandomierskiego kościoła ojców dominikanów. Na płaszczu okrywającym Zmartwychwstałego widoczny jest motyw przeciętego owocu granatu, który według Hrabanusa Maura odnosi się do krwi przelanej przez Chrystusa w dziele zbawienia. Jest zatem symbolem zmartwychwstania, nowego życia, ale również miłosierdzia otwartego na bliźnich.

– Motyw granatu, mający pasyjną wymowę, chętnie umieszczany był również na ornatach – dodaje Urszula Stępień.