Kościoły na szlaku

Muzeum Romantyzmu w Opinogórze zaprasza do wędrówki śladami rodu Krasińskich na północnym Mazowszu, a zwłaszcza zachęca do odwiedzenia trzech kościołów: w parafii św. Zygmunta w Opinogórze, św. Gotarda w Pałukach i św. Jana Chrzciciela w Krasnem. W nich odcisnęła się wiara pokoleń, tradycja i historia rodu narodowego wieszcza. Projekt nosi nazwę: „Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Północnego Mazowsza – rozwój kompleksowej oferty turystycznej III etap”.

– Chcieliśmy ukazać trzy kościoły fundacji Krasińskich, przybliżyć ich historię, ciekawostki architektoniczne i historyczne oraz ukazać ich wyjątkowość na tle innych obiektów sakralnych – mówi Roman Kochanowicz, dyrektor Muzeum Romantyzmu w Opinogórze.

Przed trzema kościołami ustawiono interaktywne tablice informacyjne o zabytkach. Nowy turystyczny szlak zaczyna się w Opinogórze od kościoła Wniebowzięcia NMP. O nim pisał w swych „Dziennikach” Stefan Żeromski, pod datą 22 sierpnia 1887 roku:

„Byłem dziś w Opinogórze. Od dawna, odkąd tu jestem, wzdychałem do tej wycieczki, jak muzułmanin do zwiedzenia grobu Mahometa. (…) Żaden z kościołów warszawskich nie zrobił na mnie takiego wrażenia. Jest to jakieś greckie cacko, cudowna myśl architekta. Mało znam się na stylu, o ile jednak wnosić mogę, jest w tej budowie – styl romański. Na przedzie wznosi się niby portyk grecki, wsparty na korynckich kolumnach. Wysoka nawa króluje nad otaczającym parkiem i patrzy w nieskończoną równinę pól”. Warto dalej biec myślą za Żeromskim, który następnie zwiedza wnętrze kościoła i krypty: „Wbiegłem do kościoła i rzuciłem się oglądać pomnik matki Zygmunta. Pomnik (z kararyjskiego marmuru) przedstawia kobietę umierającą z krzyżem w ręce i błogosławiącą maleńkiego chłopczynę, co klęczy u jej wezgłowia. Chłopczyna ten – to Zygmunt. (…) Weszliśmy do wiecznej sypialni smutnego ducha poezji polskiej. Stoi tam na drewnianych podstawach sześć drewnianych trumien. Pośrodku stoi wielka dębowa, zwykłego formatu – to trumna Wincentego. Obok tej – czarna, suknem obita, otoczona srebrną lamą, mająca kształt zwykłej podłużnej skrzyni, ściętej cokolwiek w głowach. Pośrodku płaskiego wieka przybita mosiężna tablica z dużymi literami wyryto na niej: »Zygmunt Krasiński †1859«. Nic więcej. Obok dużej trumny małego ojca – mała trumienka czarna wielkiego syna” – tak przeżywa swoje spotkanie z Opinogórą Stefan Żeromski.

Z bogato ilustrowanym przewodnikiem „Mazowsze Krasińskich” warto się udać do Pałuk. To jedna z najstarszych parafii na ziemi ciechanowskiej, jedyna w diecezji płockiej pod wezwaniem św. Gotarda – co świadczy o jej średniowiecznym rodowodzie.

Obecny kościół pw. Wniebowzięcia NMP został wzniesiony w latach 1842–1843 z fundacji gen. Krasińskiego (podarował 75 proc. sumy) i parafian. O poświęceniu świątyni pisała ówczesna prasa krajowa i kościelna. W czasie tej uroczystości do kościoła zostały wniesione relikwie św. Bonifacego, które generał otrzymał od samego papieża Grzegorza XVI.

„Kościół ordynata opinogórskiego z fundamentu nowo wzniesiony, w pięknym stylu gotyckim, masyw murowany, jest dziś jednym z okazalszych parafialnych kościołów” – pisano w „Pamiętniku Religijno-Moralnym”.

W ołtarzu głównym umieszczono obraz Matki Bożej Pocieszenia z XVII wieku. Uwagę zwraca również obraz Serca Jezusowego, namalowany w 1889 roku przez Wojciecha Gersona. Już sama nazwa „Krasne” znaczy: piękny, kolorowy, barwny, czerwony, urodziwy, wspaniały – czytamy w nowo wydanym przewodniku.

W 1754 roku Krasne miało zostać miastem. Michał Hieronim Krasiński, ówczesny podkomorzy różański i starosta opinogórski, otrzymał od króla Augusta III Sasa prawo na lokację miasta, ale z niego nie skorzystał, więc Krasne pozostało wsią. Ale kościół w niej wzniesiony zasługuje na najwyższą uwagę i podziw.

Wznoszony przez kolejnych członków rodu Krasińskich: w XVI w. przez biskupa krakowskiego Franciszka Krasińskiego (ufundował on kościół i szpital dla 12 chorych), w wieku XVII przez Jana Kazimierza Krasińskiego – który zbudował podziemia i na nich wzniósł obecne prezbiterium, następnie przez Jana Dobrogosta Krasińskiego i wybitnego architekta Tylmana z Cameron, w XVIII w. przez Błażeja Jana Krasińskiego, który kościół rozbudował, a wnętrze ozdobił polichromią lwowski malarz Sebastian Eckstein. Jego iluzjonistyczne malowidło na ścianie prezbiterium, przedstawiające Podwyższenie Krzyża Świętego, zostało w ostatnich latach odnowione przez artystów z Akademii Sztuk Pięknych.

Turystyczną atrakcją miejsca są katakumby z grobowcami i sarkofagami Krasińskich. Wśród nich jest m.in. sarkofag biskupa kamienieckiego Adama Krasińskiego, jednego z przywódców konfederacji barskiej.