Król niepokonany

Zgodnie z tytułem książki Bernarda Hamiltona "Baldwin IV. Król Trędowaty", król rzeczywiście jest jej głównym bohaterem. Książka daleko jednak wychodzi poza biografię owianego legendą władcy, którego życie stało się inspiracją dla wielu pisarzy, wśród nich Zofii Kossak, i filmowców. Bardziej adekwatny do jej zawartości jest oryginalny tytuł angielski, czyli „Król Trędowaty i jego spadkobiercy. Baldwin IV i Królestwo Jerozolimy”.

Prócz sylwetki bohaterskiego króla, Hamilton nakreślił w niej również szeroką panoramę społeczną i historyczną Królestwa Jerozolimy, zarówno przed objęciem rządów przez Baldwina IV, jak i po jego śmierci. Hamilton – dysponujący talentem narracyjnym na miarę Stevena Runcimana, autora „Dziejów wypraw krzyżowych”, które na pokolenia utrwaliły nie do końca prawdziwy obraz krucjat – nie zgadza się z przedstawioną przez niego i niektórych innych historyków oceną rządów Baldwina IV. Opiera się na nowszych badaniach i nie zawsze jego zdaniem właściwie interpretowanych dotychczas źródłach.

Polemizuje zwłaszcza z obrazem Baldwina IV, przedstawianego jako dzielny wojownik, ale jednocześnie człowiek, który z powodu choroby miał niewielki wpływ na politykę królestwa i był manipulowany przez zwalczające się stronnictwa.

Baldwin IV na tron Królestwa Jerozolimskiego wstąpił po śmierci ojca w roku 1174. Biskup Wilhelm z Tyru, jego wychowawca, w swoich „Dziejach spraw zamorskich” opisuje dzień, w którym zaczął podejrzewać, że jego wychowanek może być chory na trąd. Pewnego dnia Baldwin bawił się wraz z innymi dziećmi na placu pałacu, szczypiąc się w ramiona. Chłopcy, z wyjątkiem Baldwina, wydawali okrzyki bólu. Wilhelm sprawdził wtedy jego ramiona i rozpoznał objawy trądu. Diagnozę potwierdzili później lekarze. W tamtych czasach choroba była nieuleczalna.

Początkowo miała przebieg łagodny, ale po objęciu tronu jego stan się pogarszał. Fakt, że król mimo budzącej grozę choroby sprawował rządy do końca życia, był czymś niezwykłym.

Narrację angielskiego historyka uzupełnia niezwykle ciekawy dodatek autorstwa Piersa D. Mitchella, światowej sławy specjalisty w dziedzinie historii medycyny średniowiecznej. W tekście „Diagnoza choroby króla Jerozolimy Baldwina IV w kontekście średniowiecza” Mitchell przedstawia nie tylko przebieg choroby bohatera książki Hamiltona, ale też stosunek mieszkańców państw krucjatowych do trędowatych.

Mitchell stawia tezę, że panowanie króla zaowocowało większą tolerancją wobec trędowatych wśród ludu.

***

Bernard Hamilton"Baldwin IV. Król Trędowaty". Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2015 r.